Inhoud
Dat heeft vooral te maken met gezondheidsproblemen die voortkomen uit inteelt. In deze longread een onderzoek naar die zorgen, de achtergronden én eventuele oplossingen. Mede mogelijk gemaakt door het Steunfonds Freelance Journalisten Het Friese paard heeft in de loop van de geschiedenis een aantal keer op uitsterven gestaan. Het ras overleefde alleen dankzij een aantal vasthoudende fokkers en stamboekbestuurders.
Deze dieren vormen de basis van de huidige Friezenpopulatie, die geschat wordt op zo’n 75. 000 paarden, waarvan 50. 000 in Nederland. Omdat al deze paarden afstammen van een smalle basis én omdat de populatie al 44 jaar geen bloed van buiten heeft gekregen, is de onderlinge verwantschap hoog (fries paard). Dat geeft risico’s op erfelijke aandoeningen en op een zogenaamde ‘inteeltdepressie’ waarbij de paarden minder gezond, vruchtbaar en duurzaam zijn.
Aan het einde van de twintigste eeuw werden die zorgen steeds nijpender. Twee zeer zichtbare erfelijke aandoeningen plaagden de fokkerij: dwerggroei en waterhoofd. Dwergveulens worden geboren met te korte ledenmaten. Friese paarden te koop: Prachtige paarden met een gouden karakter. Vaak overleven deze dieren wel, maar hun leven is meestal niet lang en gezond. Een veulen met een waterhoofd is niet levensvatbaar en vormt bovendien een ernstige bedreiging voor de merrie.
In beide gevallen bleek het om enkelvoudige, recessieve afwijkingen te gaan. Dat wil zeggen: alleen als een veulen van beide ouders het defecte gen krijgt, zal het ziek zijn - Te koop: Getalenteerde Friese paarden voor verschillende disciplines. De vererving van dwerggroei of waterhoofd (fries paard kopen). Bron: Sinds 2014 zijn testen beschikbaar om dragerschap voor waterhoofd en dwerggroei te checken, zodat fokkers kunnen vermijden dat twee dragers met elkaar paren.
Alle jonge stermerries en stamboekhengsten worden tegenwoordig getest en voor andere fokdieren kan de eigenaar dit via het stamboek eenvoudig regelen. Het stamboek kiest er nadrukkelijk voor om dragers niet uit te sluiten van de fokkerij, omdat je daarmee ook andere gunstige eigenschappen verliest. Hoe minder fokdieren je gebruikt, hoe kleiner de genetische diversiteit wordt - Te koop: Friese paarden geschikt voor recreatief rijden.
Alle fokkers krijgen het verzoek om hun merries te testen en zogenaamde ‘risico-paringen’ te vermijden. De verantwoordelijkheid wordt daarmee bij de merriehouder gelegd. Diverse fokkers vermoeden dat de genetische informatie voor waterhoofd ligt op een gen dat ook een aantal positieve eigenschappen brengt voor de sport. Dieren die drager zijn van het waterhoofdgen hebben opvallend vaak gunstige eigenschappen die in de sport en op keuringen beloond worden.
Sommige fokkers hebben zelfs het gevoel dat er om die reden steeds meer dragers van het waterhoofdgen in de populatie zitten. Cijfers over de aantallen dragers zijn echter niet openbaar (Gespecialiseerd in Friese paarden). Meerdere veulenopkopers die ik de afgelopen maanden sprak, vertelden dat ze nog steeds af en toe dwergveulens tegenkomen. De dierenartsen die aan dit artikel meewerkten zeggen niet of nauwelijks meer afwijkende veulens te zien.
Dat was eind jaren ’90. Het doel was om een betrouwbare gentest te ontwikkelen, zodat deze twee aandoeningen uitgeselecteerd konden worden. Het stamboek en veel houders van Friese paarden wilden absoluut niets weten van de grote hoeveelheid waarschijnlijk erfelijke afwijkingen binnen het Friese ras. Het probleem bestond niet, dacht men.
Maar het was inmiddels overduidelijk dat het waterhoofd en de dwerggroei veel meer voorkwamen dan bij andere rassen en dat dit op een erfelijk probleem wees. De oplettende dierenarts wist ook dat er nog veel meer speelde. In 2007 was er inmiddels een wetsvoorstel gedaan om fokken met dieren die een genetisch defect hebben, te verbieden.
Dat heeft voor een hoop ophef en negativiteit gezorgd.” Boerma stopte in april 2021 met zijn dierenartsenpraktijk - Te koop: Friese paarden met ervaring in wedstrijden. De laatste tijd zag hij een kentering ontstaan: “Volgens mij is aantal afwijkingen in de laatste vijf, zes jaar sterk gedaald. Het aantal geboren veulens met dwerggroei en waterhoofd is sinds het bestaan van de testen heel laag geworden.
Maar om dat zeker te weten zou je graag getallen hebben over hoe vaak iets voorkomt. Dwergen en waterhoofden werden in het verleden weggemoffeld, dus daar hadden we geen goede getallen van.” Verhalen uit de Friezengemeenschap op internet lijken er op te duiden dat lijders aan één van deze aandoeningen af en toe nog voorkomen, maar dat dit eigenlijk altijd het gevolg is van het niet testen van de merrie of van een ‘gecalculeerd risico’.
Dit onder het motto ‘het zal zo’n vaart niet lopen’ en met alle gevolgen van dien. De twee bekendste erfelijke aandoeningen bij het Friese paard, dwerggroei en waterhoofd, lijken inmiddels dus redelijk onder controle. Dat betekent helaas niet dat alle problemen voor het ras voorbij zijn. De smalle genetische basis van het Friese ras blijft nog altijd doorwerken.
Voordat we verder praten over het risico van inteelt in een ras, even iets meer over de basisprincipes en hoe dat bij het Friese stamboek inzichtelijk wordt gemaakt. Inteelt is het resultaat van een paring tussen dieren die familie van elkaar zijn. Dieren delen genetische informatie wanneer ze een gemeenschappelijke voorouder hebben.
Bij het Friese paard is die verwantschap relatief hoog, omdat het ras een paar keer op uitsterven heeft gestaan. Inteelt en verwantschap zijn verwarrende begrippen, die ook niet altijd op dezelfde manier worden gehanteerd. Dat levert onduidelijkheid op, ook bij fokkers (Te koop: Friese paarden met een goede gezondheid en sterk gestel). Als KFPS-leden inloggen op de website van het stamboek kunnen ze voor hun eigen paarden zien wat het inteeltpercentage van het dier zelf is over vijf generaties, het verwantschapspercentage ten opzichte van de gehele populatie en ze kunnen berekenen hoe die getallen er uit komen te zien voor hun veulens, wanneer ze hun merries dekken met specifieke stamboekhengsten.
Als dat voor u te ver voert, gaat de hoofdtekst hieronder verder (Friese paarden te koop: Uitstekend geschikt voor shows en evenementen) (fries paard fokkerij). Bart Ducro: “Of een dier ingeteeld is of niet, heeft te maken met de verwantschap tussen de ouders. Het inteeltpercentage geeft de kans aan, dat een nakomeling voor een bepaald gen dezelfde info van de vader als van de moeder krijgt (homozygoot is).
Dat getal zegt iets over wat je kan verwachten aan inteelt in volgende generatie. De Friezen zitten bij de jongste generatie hengsten rond de 18,0%. Er ontstaat vaak verwarring over deze cijfers omdat er verschillende definities bestaan voor de relaties tussen dieren en hoe die worden gemeten. Internationaal wordt ook vaak een andere maat gebruikt, de ‘average relatedness’.
Die internationale definiëring lijkt op een verdubbeling, maar moet niet gebruikt worden om een voorspelling te doen voor de volgende generatie. Bij de Friezen hebben wij gekozen voor een praktische uitleg van het verwantschapspercentage. Dat getal kun je gebruiken om een uitspraak te doen over de inteelt in de volgende generaties.
Wij berekenen dat getal altijd tegen de fokpopulatie voor de toekomst. Je kan er ook voor kiezen om de verwantschap af te zetten tegen de merries die nu worden gebruikt, bijvoorbeeld de lijst van merries die nu veulens voorbrengen. Je kijkt dan hoeveel DNA ze delen. Uit die analyse komt dan een percentage gemeenschappelijk; het verwantschapspercentage.
Ster- en kroonmerries produceren vaak meer veulens. Daar wil je rekening mee houden. Daarom hebben we voor het berekenen van het verwantschapspercentage gekozen voor een cijfer dat naar de toekomst wijst. We nemen daarom de jongste drie jaargangen veulens als referentiepopulatie. Daaruit komt namelijk de volgende populatie merries en we willen weten wat de verwantschap van die populatie is.
Meer van Dierenwinkels
Inhoud
Nieuwe Artikelen
Fries Paard Fokkerij
Friese Paarden Te Koop: Prachtige Verschijning En Uitstekend Karakter
Gespecialiseerd In Friese Paarden
Categorieen
Navigation
Latest Posts
Fries Paard Fokkerij
Friese Paarden Te Koop: Prachtige Verschijning En Uitstekend Karakter
Gespecialiseerd In Friese Paarden